Wednesday, September 20, 2017

Το « νέο παραγωγικό μοντέλο » του Αγία Ζώνη ΙΙ



Κατά τη διάρκεια της προηγούμενης Ευρωπαϊκής Ενοποίησης, τα χρόνια της Κατοχής, οι εκτελέσεις δεν ήταν καθημερινό φαινόμενο. « Απλά », σε περίπτωση που συνελάμβαναν κάποιο αντάρτη που « συνωμοτούσε » εναντίον της τάξης καίγανε κι ένα χωρίο. Τα αντίποινα κι ο παραδειγματισμός ήταν το συμπλήρωμα ενός ορθολογισμού, του ορθολογισμού που επέβαλε η ναζιστική Γερμανία τότε. Τουλάχιστον κάπως έτσι το έβλεπαν οι κατακτητές. Τηρουμένων των αναλογιών, τα μέτρα που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα μέσα από τα μνημόνια « δικαιολογούνται σε τελική ανάλυση » μέσα από τη λογική του παραδειγματισμού : παρ’ότι δεν πέτυχαν ποτέ οι διακηρυγμένοι στόχοι, έπρεπε να υπάρξει ένας παραδειγματισμός για τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες που ξεφεύγουν από τον ορθολογισμό που περιγράφουν οι Ευρωπαϊκές Συνθήκες (Μάαστριχτ κτλ). Τουλάχιστον κάπως έτσι το βλέπουν οι θεσμοί.



Στη διάρκεια της κατοχής, αυτό που δημιουργήθηκε ως « παραγωγικό μοντέλο » στην Ελλάδα απείχε από τη λογική του όποιου νόμου και της όποιας τάξης : οι μαυραγορίτες θησαύρισαν. Και, όπως ήταν φυσικό, στήριξαν το καθεστώς τόσο της κατοχής, όσο και το μετέπειτα. Αντίστοιχα, φαίνεται σαν το « νέο παραγωγικό μοντέλο » να στηρίζεται στους σύγχρονους μαυραγορίτες. Σε συνθήκες σκληρής επιβολής ενός κρατικού ορθολογισμού, τα κέρδη αυτών που παρανομούν συστηματικά αυξάνονται κατακόρυφα.

Το εν εξελίξει περιβαλλοντικό έγκλημα της Σαλαμίνας δείχνει ότι ίσως δεν έχουμε αντιληφθεί τη διάσταση της τρέχουσας μετάλλαξης. Αποτελεί ταυτόχρονα ναυάγιο του κρατικού μηχανισμού που χτίστηκε όλες τις προηγούμενες δεκαετίες και ανάδυση ενός « σύγχρονου κράτους », ακόμα χειρότερου. Πως είναι δυνατόν ένας « οικογενειάρχης εφοπλιστής από το Πέραμα » να προκαλεί μια καταστροφή τέτοιου μεγέθους ; Στην πραγματικότητα δε γίνεται οι πράξεις ενός ατόμου, μιας επιχείρησης να παράξουν αποτελέσματα τέτοιου μεγέθους : απαιτείται ένας μηχανισμός. Ένας κρατικός μηχανισμός.

Αφ’ενός υπάρχουν προφανή ερωτηματικά σε σχέση με την αδειοδότηση του εν λόγω πλοίου, σε σχέση με το φορτίο και τους όρους βύθισής του, τα οποία φαντάζομαι θα απασχολούν τον εισαγγελέα. Αφ’ετέρου όμως, υπάρχει και το ερώτημα της αντίδρασης του κρατικού μηχανισμού για τον περιορισμό της καταστροφής. Ήδη από το 2002 υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο για το « Εθνικό Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης για την αντιμετώπιση περιστατικών ρύπανσης από πετρέλαιο και άλλες επιβλαβείς ουσίες », το οποίο εμπλέκει μια σειρά από φορείς : Γενικά Επιτελεία Στρατού, Ναυτικού και Αεροπορίας, Υπουργεία Εσωτερικών, Ανάπτυξης, Υγείας, Εξωτερικών, Οικονομικών και Γεωργίας, Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, ΕΜΥ, Υδρογραφική Υπηρεσία, Γενικό Χημείο του Κράτους, Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, « Δημόκριτος », Φορείς Διοίκησης Ελληνικών Λιμένων, Παράλιοι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Βιομηχανικές μονάδες διύλισης και εγκαταστάσεις διακίνησης υδρογονανθράκων, Επιχειρήσεις ρυμούλκησης, Εξειδικευμένες επιχειρήσεις αντιμετώπισης ρύπανσης.

Κανείς μπορεί να πει ότι το « Εθνικό Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης », τελικά, δεν ήταν καλό, κι ότι θα πρέπει να φτιαχτεί άλλο. Και να δούμε αν θα λειτουργήσει την επόμενη φορά, ίσως με μια μεγαλύτερη καταστροφή στο βαθμό που ο Πειραιάς γίνεται ακόμα πιο σημαντικό λιμάνι. Ωστόσο, υποτίθεται ότι ο σχεδιασμός και η εφαρμογή τοπικών και εθνικών σχεδίων αποτελούν μέρος της πάγιας λειτουργίας μιας σειράς οργανισμών, με υποχρέωση να εκτελούν ασκήσεις εικονικών ατυχημάτων ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Αν και τα αίτια του ναυαγίου καθ’αυτού μένει ακόμα να βγουν στην επιφάνεια, την ευθύνη για το μέγεθος της καταστροφής τη φέρει το Ελληνικό Κράτος : από το τοπικό επίπεδο των γραμματέων και των προϊσταμένων που είναι αρμόδιοι για την έκδοση αδειών ή την εκπόνηση και παρακολούθηση τοπικών σχεδίων δράσης, μέχρι το κεντρικό επίπεδο. Παράλληλα όμως, η διάχυση της ευθύνης βοηθά στο να μην υπάρχει τελικά κανένας υπεύθυνος, καλύπτοντας έτσι την προϋπόθεση της απορρύθμισης που επιτρέπει το νόμο του ισχυρότερου. Το νέο « παραγωγικό μοντέλο » βγαίνει στον αφρό...

Ωστόσο, κανείς δε δικαιούται να πει ότι οι κυβερνήσεις έχουν κάνει « ότι περνούσε από το χέρι τους ». Ακόμα σήμερα επιτρέπεται στην Ελλάδα η μεταφορά πετρελαιοειδών από πλοία μονού κύτους. Αυτό που έχει απαγορευτεί δηλ. στις ΗΠΑ ήδη από τη δεκαετία του ‘90 και που επιβάλει, άλλωστε, το Ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο. Άραγε η κυβέρνηση και η αξιωματική αντιπολίτευση, εξίσου τεθλιμμένες για την καταστροφή, θα περάσουν άμεσα σχετικό νόμο για να μην επαναληφθεί, τουλάχιστον όχι από ατύχημα ;

Η άμεση ψήφιση ενός τέτοιου νόμου δε θα έλυνε με μιας το πρόβλημα του « σκληρού ορθολογισμού » που επιβάλλεται στους « ασθενείς » κι αφήνει χώρο στους « σκληρούς ». Κάτι τέτοιο θα μας άφηνε τουλάχιστον να ελπίζουμε ότι εκτός από το « παραγωγικό μοντέλο » του εν λόγω ναυαγίου θα μπορούσε να υπάρξει και κάτι άλλο. Ή τουλάχιστον να πηγαίνουμε για μπάνιο.