Προς ένα "hack" του ευρώ;

Πολλές είναι οι αναλύσεις - κυρίως όσες εναντιώνονται στο ευρώ - που περιγράφουν την αρχιτεκτονική του ως ένα μηχανισμό υποστήριξης και επέκτασης ενός συγκεκριμένου οικονομικού μοντέλου, του νεοφιλελευθερισμού. Ευρωπαϊκές συνθήκες περιγράφουν τις "προδιαγραφές" λειτουργίας του με μια σειρά πολιτικές, όπου τα κριτήρια επίδοσης περιλαμβάνουν κάποιους δείκτες (πχ. δημοσιονομικό έλλειμμα) αγνοώντας άλλους (πχ. επίπεδο της φτώχειας). Η έξοδος από το ευρώ - © ΚΚΕ - προτείνεται συνεπώς από κάποιους ως η μόνη λύση απαλλαγής από τη "μηχανή του νεοφιλελευθερισμού", σε μια περίοδο που τα αδιέξοδά του είναι κάτι παραπάνω από προφανή.

Ωστόσο, οι εξελίξεις στην Ελλάδα φανερώνουν ένα άλλο ενδεχόμενο, που δεν το είχαν προβλέψει οι αρχικοί σχεδιαστές: άρνησης του νεοφιλελευθερισμού υπέρ μιας δίκαιης κατανομής εισοδήματος, παραμονή στο ευρώ. Αν δει κανείς το κοινό νόμισμα σαν ένα μηχανισμό επιβολής συγκεκριμένων πολιτικών, τότε υπάρχει ένα χοντρό bug: μια χώρα μπορεί να φύγει μόνο αν το επιθυμεί η ίδια.

Από την άλλη, αποδεικνύεται ότι όσοι είχαν τη λαμπρή ιδέα να κάνουν την Ελλάδα "πειραματόζωο", μάλλον ήταν οικονομολόγοι. Ως γνωστόν, τις τελευταίες δεκαετίες η οικονομική επιστήμη (τουλάχιστον η κυρίαρχη έκφανσή της) αντιμετωπίζει τις κοινωνίες σαν εξισώσεις που κάνουν τους μαθηματικούς να σκίζουν τα πτυχία τους. Έχοντας αφαιρέσει τον καταστατικό όρο "πολιτική" από την επιστήμη τους, περνάνε το χρόνο τους να γράφουν άρθρα με βάση θεωρητικά μοντέλα: πολύ μεγάλος αριθμός δημοσιεύσεων στα οικονομικά περιοδικά έχει μια σειρά από εξισώσεις, οι οποίες δεν είναι ανάγκη να βασίζονται σε πραγματικά δεδομένα. Ο άνθρωπος γίνεται ένας αριθμός που έχει να επιλέξει μεταξύ ενός πεπερασμένου συνόλου ομογενών αγαθών με συγκεκριμένα βάρη - τιμές. Επιπλέον, ο άνθρωπος της οικονομικής επιστήμης είναι επίσης ένας σπαγκοραμμένος προτεστάντης που πάντα επιλέγει μόνος του, με κριτήριο το ατομικό του συμφέρον, το οποίο έχει αποκλειστικό κριτήριο τη βέλτιστη αξιοποίηση του πορτοφολιού του (δεν υπάρχουν γείτονες, φίλοι ή άλλες επιρροές, η τιμή είναι το μοναδικό χαρακτηριστικό ενός προϊόντος κ.ά.).

Κατά συνέπεια, οι πειραματισμοί στην (κυρίαρχη,α-πολίτικη) οικονομική επιστήμη, γίνονται με βάση τα υπάρχοντα μοντέλα, όπου κανείς μπορεί να αλλάξει τις μεταβλητές (πόσο μεγάλο πορτοφόλι; πόσα προϊόντα; τι εξέλιξη τιμών; κτλ) και να φτιάξει γραφικές παραστάσεις που θα λένε πότε και πώς θα έρθει η (σίγουρη) ισορροπία.

Όλοι οι άλλοι επιστήμονες ξέρουν ότι όταν μπαίνεις σε μια διαδικασία πειραματισμού, ανοίγεσαι σε φαινόμενα που δεν μπορείς να τα προβλέψεις και ενδεχομένως ούτε να τα ελέγξεις.

Με βάση τις παραπάνω παρατηρήσεις, γίνεται νομίζω φανερό ότι ο άνθρωπος της Οικονομίας και η χώρα του σχεδίου του ευρώ μάλλον δεν υπάρχουν, και σίγουρα όχι στην Ελλάδα (αν δεν κάνω λάθος, το Λουξεμβούργο είναι η μόνη χώρα που πληρεί όλα τα κριτήρια αξιολόγησης). Άλλα ίσως η "αρχιτεκτονική" του ευρώ να μην οδηγεί - ούτε αυτή τελικά - στη δημιουργία ενός απόρθητου νεοφιλελεύθερου, αυταρχικού ή ό,τι άλλο κάστρου. Μια συνταρακτική εξέλιξη στην Ελλάδα μπορεί να είναι ένα δώρο σε όσους στην Ευρώπη θέλουν αλλαγή πορείας, ένας "Δούρειος Ίππος" για όσους τη φοβούνται.

Το GPS εφευρέθηκε και χρησιμοποιήθηκε για την πλοήγηση πυρηνικών υποβρυχίων και όχι για να το έχετε στο κινητό σας να κόβετε βόλτες. Όμως οι χρήστες - και οι χρήσεις - είναι συχνότατα πηγή καινοτομίας, τουτέστιν αμφισβήτησης της (αρχικής) ταυτότητας των αντικειμένων και των μηχανισμών.

Σήμερα η γαλλική εφημερίδα Libération είχε ένα άρθρο δυο πανεπιστημιακών που έλεγαν ότι οι εξελίξεις στην Ελλάδα ανοίγουν το ερώτημα του αν "μια διαδικασία εκ νέου νομιμοποίηση της Ευρώπης" είναι εφικτή "υποτάσσοντας τις μορφές οικονομικής ολοκλήρωσης στην προτεραιότητα της επίτευξης της κοινωνικής σύγκλισης και του οικολογικού μετασχηματισμού".

Δεν ξέρω τελικά τι θα γίνει (δεν είμαι μάντης) και πιστεύω ότι το "μέσα ή έξω" από το ευρώ είναι το λάθος ερώτημα. Πάντως είναι σίγουρο ότι βιώνουμε ενδιαφέροντες καιρούς (κι ότι οι μηχανισμοί γίνονται ενδιαφέροντες όταν τους χακάρεις!).

Πράσινη Ανάπτυξη - το πιο ανεπτυγμένο χωριό

Πρόσφατα έπεσα πάνω σε ένα ρεπορτάζ για το πιο ανεπτυγμένο χωριό στον τομέα της ηλιακής ενέργειας, το χωριό Σίτανος στη Σητεία. Είναι πολύς καιρός που μιλάμε για πράσινη ανάπτυξη, άπειρος τηλεοπτικός χρόνος έχει κυλήσει γύρω από το ζήτημα, όμως ποτέ δεν είχα δει ένα ρεπορτάζ που να περιγράφει τι σημαίνει αυτού του τύπου η ανάπτυξη για την τοπική κοινωνία και το περιβάλλον. Προτείνω λοιπόν ανεπιφύλακτα να δείτε το παρακάτω βίντεο: Επίσης μπορείτε να επισκεφτείτε και την ιστοσελίδα της τηλεόρασης από τους πολίτες. Κάποια στιγμή θα ήθελα να γράψω τις σκέψεις που μου γεννάει η συγκεκριμένη περίπτωση. Συνοπτικά όμως θα έλεγα πως μάλλον το σλόγκαν της "Πράσινης Ανάπτυξης" απογοητεύει όσους γοήτευσε. Θα πρέπει μου φαίνεται να αρχίσουμε να μιλάμε για την ανάγκη για οικολογική - κοινωνική ανάπτυξη - και να δούμε συγκεκριμένα τι μπορεί να είναι αυτό το πράγμα.

Ερωτήσεις προς στον κ. Μάρσαλ.

Η κατάρρευση της Ελληνικής οικονομίας, η χρεοκοπία προς το λαό και τις υποχρεώσεις κράτους και επιχειρήσεων προχωράει με ρυθμούς χιονοστιβάδας.

Στα κοινωνικά συντρίμμια προστίθενται νέα, ο κόσμος προσπαθεί με τα βίας προσπαθεί να δει το τέλος του μήνα και οι "Ευράρχες" προσπαθούν να "κερδίσουν χρόνο" και να περιορίσουν την κρίση στο κλουβί του πειραματόζωου.

Συνεπώς έχουμε όλοι την υποχρέωση να τοποθετηθούμε, ο καθείς από το μετερίζι του.

Πλέον αρχίζει να γίνεται κατανοητό ότι το κρυφτό τελειώνει. Η παραδειγματική τιμωρία του Ελληνικού λαού μπορεί να επιτρέπει στους νεοφιλελεύθερους ταλιμπάν να έχουν "την συνείδησή τους καθαρή" ότι υπηρετούν το χρηματοπιστωτικό σύστημα ενάντια στους "από κάτω". Όμως, ακόμα και στους ίδιους αρχίζει γίνεται προφανές ότι η επίθεση τους γυρνάει μπούμερανγκ, καθώς την κρίση διαδέχεται μια άλλη, βαθύτερη.

Αν και τα περισσότερα σενάρια - και τα πιο επικρατούντα στους κρατούντες - είναι εφιαλτικά, έχει αρχίσει να προτείνεται η λύση ενός σχεδίου Μάρσαλ για την Ελλάδα, ίσως και για ολόκληρη την Ευρώπη.

Προσπαθώντας λοιπόν να είμαι δημιουργικός και να παρακάμψω το "διάλογο με τη βαρβαρότητα", προχωράω σε κάποιες σκέψεις για αυτή την "ιδέα" του κ. Μάρσαλ.

Ως γνωστό, το σχέδιο Μάρσαλ ήταν ένα σχέδιο μαζικής οικονομικής υποστήριξης της Ευρωπαϊκών οικονομιών για την ανάκαμψη τους.  Πέρα από την οικονομική ενίσχυση, συμπεριλάμβανε ένα γεωπολιτικό σχέδιο "στησίματος" της Ευρώπης απέναντι στη Σοβιετική Ένωση, του "κομμουνιστικού κινδύνου". Διάδοχος του σχεδίου Μάρσαλ ήταν η Ένωση Άνθρακα και Χάλυβα και σημερινή μας ΕΕ.

Αν και το σχέδιο αφορούσε σχεδόν όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες, η ανόρθωση της Γερμανίας είναι το πιο τρανταχτό παράδειγμα.

Με μια προσεκτική ματιά στη βιομηχανία της Γερμανίας (θα μπορούσαμε εναλλακτικά να δούμε κι εκείνη της Γαλλίας) που άνθισε από εκείνη την περίοδο και μέχρι το '70, θα μας δίνει μια εικόνα για τους όρους εκείνης της ανάπτυξης. Να αναφέρουμε μερικά ονόματα:
- Siemens
- BMW
- Volkswagen
- Bayer
- Thyssen.

Οι παραπάνω εταιρίες είναι ακόμα σήμερα ανάμεσα στις μεγαλύτερες Γερμανικές εταιρείες.

Έχοντας συχνά ενεργό ρόλο στην οργάνωση και τη διεκπεραίωση των φρικαλεοτήτων του ναζισμού (από στρατιωτικά οχήματα μέχρι θαλάμους αερίων),  οι εταιρίες που τον υπηρέτησαν "εξωθήθηκαν" στην παραγωγή κυρίως καταναλωτικών προϊόντων, όπου και χρησιμοποίησαν την τεχνογνωσία που είχαν αποκτήσει μέχρι τότε. 

Ας επανέρθουμε λοιπόν στην ιδέα του σχεδίου Μάρσαλ για το σήμερα. Τίθενται (τουλάχιστον από αυτό το ποστ) τα ακόλουθα ερωτήματα:
 Αν σήμερα υπάρξει ένα τέτοιο σχέδιο, ποιες θα είναι οι εταιρίες που θα ωφεληθούν και τι θα αλλάξει στον τρόπο που αυτές παράγουν; Ποιος θα αποφασίσει; Στη βάση ποιων γεωπολιτικών προτεραιοτήτων; Σε βάση ποιου παραγωγικού μοντέλου; 

Γιατί, ποιο θα είναι το νόημα αν και πάλι τη "βοήθεια" την καρπωθούν οι οικογένειες που ορίζουν την παραγωγή της Ελλάδας από το Β' Π.Π. μέχρι τώρα ή αν οι εταιρίες εξακολουθήσουν να λειτουργούν με βάση ένα χρεοκοπημένο (κοινωνικά, οικονομικά, περιβαλλοντικά...) μοντέλο παραγωγής;

Για ακόμα μια φορά, πιστεύω ότι το κίνημα για την "πραγματική δημοκρατία τώρα" μπορεί να μας διαφωτίσει: χρειάζεται επιτέλους δημοκρατία και στην ίδια την παραγωγική διαδικασία.

Μέσα στην σκοτεινιά της σημερινής πραγματικότητας στην Ελλάδα, υπάρχουν κάποια φωτεινά παραδείγματα, που το τι και πως θα παραχθεί είναι υπόθεση τόσο των "παραγωγών" όσο και των "καταναλωτών". Να αναφέρουμε απλά τους καλλιεργητές πατάτας της Πιερίας και τους εργαζόμενους της Ελευθεροτυπίας σαν πρόσφατα παραδείγματα.