Καθένας έχει το δικαίωμα της ελευθερίας της γνώμης και της έκφρασης, που σημαίνει το δικαίωμα να μην υφίσταται δυσμενείς συνέπειες για τις γνώμες του, και το δικαίωμα να αναζητεί, να παίρνει και να διαδίδει πληροφορίες και ιδέες, με οποιοδήποτε μέσο έκφρασης, και από όλο τον κόσμο.Από τη μεριά των κοινωνικών επιστημών, ο διάσημος κοινωνιολόγος Μανιουέλ Καστέλς, στην εισαγωγή στο πρόσφατο βιβλίο του - Communication Power - αναφέρει αναμνήσεις από τη νεότητά του, όταν, φοιτητής στην Ισπανία, αγωνιζόταν ενάντια στη δικτατορία. Ανατρέχει στις στιγμές που μοίραζαν κρυφά προκυρήξεις στις αίθουσες του κινηματογράφου επιστρέφοντας, και στην πρωταρχική του πεποίθηση, ότι η εξουσία βασίζεται στον έλεγχο της επικοινωνίας και της πληροφορίας:
What I sensed then, and believe now, is that power is based on the control of communication and information, be it the macro-power of the state and media corporations or the micro-power of organizations of all sorts. And so, my struggle for free communication, my primitive, purple-ink blog of the time, was indeed an act of defiance, and the fascists, from their perspective, were right to try to catch us and shut us off, so closing the channels connecting individual minds to the public mind.Προϋπόθεση της δημοκρατίας, λοιπόν, είναι η ελεύθερη πρόσβαση και η ελεύθερη διακίνηση της πληροφορίας, η οποία είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με την ελευθερία έκφρασης.
Οι τελευταίες αποκαλύψεις του Wikileaks φαίνεται ότι ήταν η σταγόνα που ξεχύλισε το ποτήρι της συγκάληψης. Πολύ μεγάλο μέρος της συζήτησης έχει επικεντρωθεί σε αυτή τη συγκεκριμένη δυνατότητα του Διαδικτύου να "ξεσκεπάζει τα μυστικά", παρά στα ίδια τα μυστικά. Ωστόσο, έχω την εντύπωση ότι οι εν ψυχρώ δολοφονίες αμάχων στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, δεν είχαν προκαλέσει καλέσματα μίσους όπως τα τωρινά, με ποιο ακραίο αυτό της ακροδεξιάς Σαρα Παλιν για να κυνηγήσουν τον Τζούλιαν Ασσάντζε όπως τον Μπιν Λάντεν (γεννώντας χιλιάδες ειρωνικά Tweets που έλεγαν ότι ο Τζούλιαν έχει χαλαρά δέκα χρόνια ελευθερίας μπροστά του). Η κινητοποίηση σε παγκόσμιο επίπεδο του Αμερικανικού κρατικού μηχανισμού μαρτυρά αν μη τι άλλο μια σημαντική διαφορά στο πως γίνεται αντιληπτή η "ποιότητα" των πληροφοριών που διαρρέουν.
'Ενα στοιχείο που κάνει ίσως τη διαφορά, είναι το γεγονός ότι οι αποκαλύψεις αφορούν τόσο τις σχέσεις μεταξύ κρατών και επιχειρηματιών (περιλαμβανομένης και της μαφίας), όσο και τις σχέσεις των κρατών μεταξύ τους. Έχει να κάνει δηλ. με τα "άπλυτα" της ίδιας της λειτουργίας των κρατικών μηχανισμών, και απειλεί, εμμέσως, τη δυνατότητά τους να κάνουν "βρωμίες". Ή αλλιώς, τη δυνατότητα του κράτους να εκτελεί τα όσα εκτελεί.
Ένα ενδιαφέρον "μέρος" αυτής της αντιπαράθεσης, ήταν η στάση των επιχειρήσεων που ενεπλάκησαν στο δίκτυο διανομής των πληροφοριών. Όπως εξηγεί ένας Αμερικάνος αξιωματούχος σε ένα διαφωτιστικό ντοκυμαντέρ, σε τελική ανάλυση, πίσω από τα σάιτ υπάρχουν εταιρίες τηλεπικοινωνίων, υπηρεσιών hosting, ιδιοκτήτες ακινήτων που θα πρέπει να ενοικιαστούν κ.ό.κ. Σαν συνέπεια, είχαμε μια σειρά από επιχειρήσεις που είτε υπέκυψαν σε πιέσεις, είτε (αν τις πιστέψουμε) έδρασαν με δική τους πρωτοβουλία, στην κατεύθυνση της αφαίρεσης τησ δυνατότητας εκπομπής πληροφοριών από το Wikileaks.
Aπό τα πρώτα εμπόδια που τέθηκαν στη λειτουργία του site ήταν η αφαίρεση του domain name (wikileaks.org), από τον "καταγραφέα" (register) EveryDNS.net. Με αυτό τον τρόπο καταστρατηγήθηκε -στο παρεμπιπτόντως - μια από τις αρχές ουδετερότητας του Παγκοσμίου Ιστού. Τα ονόματα τομέα θεωρούνται ιδιοκτησία αυτών στους οποίους έχουν καταγραφεί (και μάλιστα μπορεί να αποτελούν στρατηγική επιλογή για τις επιχειρήσεις, όπως στην περίπτωση του Facebook.me). Το ένα "κρατούμενο" που είχαμε δηλ. στην περίπτωση αυτή, είναι ότι τα domain names όχι μόνο γίνονται, αλλά μπορούν και ξε-γίνονται, με μονομερή απόφαση του register. Μια σημαντική υποχώριση στην υπόθεση της ουδετερότητας του διαδικτύου.
Η συμμαχία αντι-Wikileaks επεκτάθηκε ακόμα περισσότερο τόσο σε πολιτικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Ο Γάλλος υπουργός βιομηχανίας έστειλε γράμμα σε σημαντικούς παράγοντες της οικονομίας της τεχνολογίας της Γαλλίας, ζητώντας συμβουλές για τη διασφάλιση ότι το σάιτ της οργάνωσης (ή ακριβέστερα μέρος του) δεν θα φιλοξενείται πλέον στη Γαλλία.Επιπλέον, μια σειρά από εταιρίες όπως η Mastercard, η Amazon και η Ebay διέκοψαν την παροχή υπηρεσιών προς την οργάνωση. Μεταξύ των επιχειρημάτων που χρησιμοποιήθηκαν είναι και αυτό του copyright, ότι δηλ. το Wikileaks δεν είχε την πνευματική ιδιοκτησία των εγγράφων που δημοσίευσε (Amazon). Προφανώς πρόκειται για ένα ιδιαίτερα επικίνδυνο επιχείρημα: ποιος έχει την πνευματική ιδιοκτησία των δημόσιων εγγράφων αν όχι οι πολίτες οι ίδιοι; Βέβαια, θέμα copyright δεν τέθηκε από κανένα όταν η Google αξιοποίησε δεκάδες χιλιάδες μεταφράσεις του ΟΗΕ για να βελτιώσει τον αλγόριθμο μετάφρασής της. Όπως αναλύει ο αμερικάνος πανεπιστημιακός Clay Shirky, οι εταιρίες φτιάχνουν οι ίδιες τους όρους τους. Ωστόσο, το θέμα δεν είναι καινούργιο. Ο Shirky αναφέρει ότι στη δεκαετία του 70 είχε τεθεί το ζήτημα της ελεύθερης έκφρασης στα εμπορικά κέντρα, όπου τα Αμερικάνικα δικαστήρια αποφάνθηκαν ότι, παρ'ότι ιδιωτικοί χώροι, το δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης ισχύει.
Όλες αυτές οι κινήσεις κατάφεραν τελικά να πετύχουν το αντίθετο απ'αυτό που επιδίωκαν. Μετά από ένα ανοικτό κάλεσμα, το Wikileaks απέκτησε μια ολοένα και αυξανόμενη λίστα mirror, ιστοσελίδων τρίτων από τις οποίες κάποιος μπορεί να συμβουλευτεί το περιεχόμενο της αρχικής σελίδας. Μεταξύ αυτών, και μία από το site της γαλλικής εφημερίδας Libération, που επέλεξε να συμμετέχει στο κίνημα συμπαράστασης με στόχο να "εμποδίσει την ασφυξία" που προσπαθούν να επιβάλλουν στην οργάνωση.
Ακόμα περισσότερο, βγήκε στην επιφάνεια μια νέα μορφή διαμαρτυρίας, όπως αυτή εκφράζεται από τη δράση των Anonymous. Μέχρι τώρα είχαμε συνηθήσει σε "επιθέσεις χάκερ" σε διάφορα σάιτ με τα οποία διαφωνούσαν. Η διαφορά σε αυτή την περίπτωση, είναι ότι δεν είναι οι χάκερ που "επιτίθονται", αλλά ο καθένας. Κατεβάζοντας οικιοθελώς ένα "ρομπότ", οι χρήστες συμμετέχουν σε μια επίθεση σε ένα συγκεκριμένο σάιτ, αποφασισμένη μέσα από ανώνυμες συζητήσεις σε φόρουμ όπως το 4chan. Τέτοιοι ακτιβισμοί χρησιμοποιούν μια μάλλον "τετριμένη" τεχνολογία για την πρόκληση DDOS (denial of service), που έγκειται στη δημιουργία ενός "μποτιλιαρίσματος" στο εν λόγω σάιτ, το οποίο με τη σειρά του οδηγεί στην αδυναμία εξυπηρέτησης των επισκεπτών (τέτοια "μποτιλιαρίσματα" είναι "φυσικό φαινόμενο" λ.χ. στο σάιτ του υπουργείου Παιδείας όταν βγαίνουν τα αποτελέσματα των πανελληνίων). Οι χρήστες που συμμετέχουν σε ένα τέτοιο γεγονός αρκεί να κατεβάσουν τη συγκεκριμένη εφαρμογή, χωρίς να χρειάζεται να είναι οι ίδιοι "χάκερ". Με μια έννοια λοιπόν, πρόκειται για το αντίστοιχο της "καθιστικής διαμαρτυρίας", η οποία εμποδίζει προσωρινά τη λειτουργία ενός κτηρίου, χωρίς ωστόσο να απειλεί τις υποδομές του. Η πρωτοτυπία του Anonymous έγκειται τελικά στο ότι αποτελεί μια δράση από το διαδίκτυο, μέσω του διαδικτύου και προς το διαδίκτυο, από "κανονικούς" χρήστες. Τέτοιες δράσεις μπορεί να έχουν συμβολικές επιπτώσεις, ή και οικονομικές, όταν οικονομικές δραστηριότητες συντονίζονται μέσω του Διαδικτύου (όπως πχ. στην περίπτωση της Mastercard).
Να επιστρέψω ωστόσο στο σημείο εκκίνησης, το δικαίωμα στην πρόσβαση και τη διακίνηση της πληροφορίας. Η όλη κατάσταση, όχι μόνο αναδυκνείει το Wikileaks ως ένα σημαντικότατο παίχτη στη δημόσια σφαίρα, αποσταθεροποιώντας ό,τι βασίζεται στην απόκρυψη της πληροφορίας, αλλά επανα-νοηματοδοτεί την έννοια της διαφάνειας. Δεν θυμάμαι ποια εκπομπή ήταν που έδειχνε διάφορους υπουργούς να λένε σε όλους τους τόνους "όλα στο φως!". Έιχε πολύ πλάκα..! Ωστόσο, αυτή η εμπειρία δείχνει ένα άλλο τρόπο - πέρα δηλ. από τη σύσταση κοινοβουλευτικών επιτροπών και την εκλογή νέων κυβερνήσεων - πολύ πιο αποτελεσματικό, να βγαίνουν "όλα στο φως": είναι μέσα από τη δημοσίευση μυστικών εγγράφων, τα οποία συνήθως αποτελούν "έγγραφα εργασίας" (όπως τα war logs ή τα τηλεγραφήματα) που έχουν χρησιμοποιηθεί και χρησιμοποιούνται από αυτούς στους οποίους έχει εκχωρηθεί το δικαίωμα να διοικούν, σαν "εργαλεία δουλειάς", που μπορεί κανείς να έχει την πιο συγκεκριμένη πληροφόριση για το τι και γιατί αποφασίζεται και πραγματοποιείται στην πράξη.
Συνεπώς, ένα μάθημα που θα έπρεπε να πάρουμε, είναι ίσως να ζητάμε να "δούμε το λογαριασμό" πριν τον πληρώσουμε, ή - στη χειρότερη - μετά. Μια πρώτη "εφαρμογή" (για αρχή) θα μπορούσε να είναι η υπόθεση της τρέχουσας οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, και η πρόταση του Τουσέν να ανοίξουν τα βιβλία του δημόσιου χρέους.
1 comment:
well said!
Post a Comment