Friday, December 23, 2011

Γιατί Ελευθεροτυπία έχει ακόμη σημασία

Η αναμενόμενη είδηση για το κλείσιμο της εφημερίδας “Ελευθεροτυπία” οφείλει να μας σοκάρει. Βέβαια, τόσα σοκ σε τόσο λίγο χρόνο δύσκολα τα αντέχει κανείς. Και μάλλον συνηθίζουμε. Ωστόσο παραμένει μια δυσμενέστατη εξέλιξη, που μπορεί – ελπίζω – να ανατραπεί μέσω των συντακτών και των αναγνωστών της.

Είναι δεδομένο ότι από τους πρώτους τομείς που χτύπησε η κρίση είναι τα ΜΜΕ. Είναι επίσης κατανοητή μια χαιρεκακία που μπορεί κανείς να αντιλαμβάνεται από όσους μισούν τους “αλήτες, ρουφιάνους, δημοσιογράφους” γενικώς, που μπορεί να προσλαμβάνει και καφρίλικες τοποθετήσεις, ότι τελικά βρίσκουν δουλειά στα ελληνικά ΜΜΕ οι άξιοι (βλ. πιτσιρίκο). Μια κουτοπόνηρη δηλαδή τοποθέτηση, που αγνοεί το γεγονός ότι σήμερα υπάρχει πόλεμος ενάντια στην κοινωνία στο σύνολό της (στο 99% που λεν και οι Αμερικάνοι στις πλατείες),  όπου οι επιτιθέμενοι προβάλουν τον αυταρχισμό σε όλες τις πτυχές του σαν απάντηση σε κάθε ερώτηση.

Πέρα από τα οικονομικά μοντέλα (που σίγουρα παίζουν σημαντικό ρόλο), η κρίση των ΜΜΕ είναι και πρέπει να γίνεται αντιληπτή ως κρίση της δημοσιογραφίας καθ'αυτής, ως ένα επάγγελμα που έχει την ευθύνη να κριτικάρει την εξουσία και να ενημερώνει τους πολίτες. Η διαπλοκή με την εξουσία ήταν και είναι ο βαθύτερος λόγος της παρακμής τους. Η απελευθέρωση της δημοσιογραφίας είναι ο όρος για την επιβίωσή της.

Ταυτόχρονα, έχει ανθίσει τα τελευταία χρόνια ένας χώρος ελεύθερου διαλόγου στο διαδίκτυο, με τα μπλογκς και – πιο πρόσφατα – τη δημοσιογραφία των πολιτών. Αυτός ο χώρος μπόρεσε να σπάσει το μονοπώλιο στην ενημέρωση, να κάνει φανερά όσα έκρυβαν στα επίσημα μίντια και να αναγκάσει πολλάκις τα τελευταία να αναμεταδώσουν ειδήσεις που κυκλοφόρησαν πρώτα στο διαδίκτυο. 

Αυτή η “δημοκρατικοποίηση” της ελεύθερης έκφρασης επέτρεψε στις πρωτοπορίες του Αραβικού κόσμου να ζυμωθούν, να οργανωθούν και να οργανώσουν την ανατροπή καθεστώτων που φάνταζαν και ήταν παγιωμένα για δεκαετίες, όταν συνδέθηκαν με τους δρόμους, τις γειτονιές και τις πλατείες.

 Ωστόσο, η δημοσιογραφία εξακολουθεί να έχει νόημα: η ανάγκη για μια καθολική, καθημερινή ενημέρωση πέρα από τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα του καθένα από μας είναι μια προϋπόθεση για την ύπαρξη ενός δημοσίου διαλόγου, της Πολιτικής και της έννοιας της κοινωνίας.

Αν κάτι όμως γίνεται ξεκάθαρο μέσα από την κρίση αυτή, είναι ότι οι δημοσιογράφοι οφείλουν να αποκαταστήσουν και να επανακαθορίσουν τη σχέση τους με το κοινό, να ξαναμπούν σε τροχιά κριτικής της εξουσίας, πόσο μάλλον όταν η σαπίλα της γίνεται ανυπόφορη. Να αναδείξουν την κοινωνία των από κάτω, να συνδέσουν τα γεγονότα με τη ζωή του λαού και των λαών. Τη στιγμή που τα Δυτικά ΜΜΕ βυθίζονται στην αναξιοπιστία, το Αλ-Ταζίρα μετέδιδε ζωντανά τις επαναστάσεις στην Αραβία.

Ο κόσμος που σήμερα δοκιμάζεται στην καθημερινότητά του πρέπει να καταλάβει τη δημόσια σφαίρα. Η σημερινή κατάληψή της από τους μεγαλο-εργολάβους, τους εφοπλιστές, τους τραπεζίτες και την παρέα τους πνίγει κάθε προσπάθεια για από κοινού συζήτηση/αναζήτηση. Σε αυτή την “λαϊκή ανακατάληψη” της δημόσιας σφαίρας, οι εργαζόμενοι της Ελευθεροτυπίας (που έχουν ήδη μοιραστεί την ανέχεια που βιώνει η κοινωνία όντας απλήρωτοι τους τελευταίους μήνες) έχουν να παίξουν ένα σημαντικό ρόλο.

Η Ελευθεροτυπία ξεκίνησε σαν εγχείρημα των συντακτών της. Σήμερα χρειάζεται να ξαναβρεί εκείνο τον αρχικό βηματισμό, ενάντια στην εργοδοσία και τα διαπλεκόμενα, δίπλα σε μια κοινωνία που διαλύεται, ενάντια στη βαρβαρότητα του καπιταλισμού, παρέα με τον κόσμο που κατέβηκε στις πλατείες.

7 comments:

Panagiotis Atmatzidis said...

Όταν η εμπιστοσύνη εκπίπτει δεν φτάνουν 2 μήνες και 5 πεινασμένοι εργαζόμενοι για να την επαναφέρουν, κι εξηγούμε: Τα ίδια άτομα που μέχρι σήμερα έκαναν τις «λάθος» ερωτήσεις επίτηδες και παρουσίαζαν τα μαύρα άσπρα, θα κάνουν ακριβώς το ίδιο αύριο αν αυτό τους συμφέρει.

Τώρα βγάζει άπλυτα στη φόρα όχι μόνο η «Ε» αλλά όλες - εκτός την Παπαχελική «Κ» - επειδή δεν παίρνει τις «επιδοτήσεις» που πρέπει από τον κρατικό προϋπολογισμός γιατί ο αρχι-νταβατζής είναι οι τράπεζες (ο μόνος κλάδος που βοηθήθηκε ανοιχτά) κι όχι οι εφημερίδες...

Ε τι να την κάνω; Ο Πιτσιρίκος είναι ο μόνος που λέει τα ονόματα "Μπόμπολας, Αλαφούζος, Ψυχάρης, Λαμπράκης, Λάτσης, Βαρδινογιάννης, Κόκκαλης, κλπ" ανοιχτά. Δεν τα έχω διαβάσει πουθενά άλλου...

Τι σημαίνει αυτό; Αν κλείσει η δική μου δουλειά θα έρθει ο ΓΑΠ να με «σώσει»;

Άστο φίλε, δεν τους λυπάμαι καθόλου.. Δεν ξέρω τι σημαίνει η «ε» για τους άνω των 35 για εμένα που είμαι 30 δεν σημαίνει τίποτε.

paris said...

Μάλλον δεν έγινα κατανοητός.

Δεν είπα ότι πρέπει να πάει κάποιος να τους σώσει.. Και ούτε υπερασπίστηκα τη λύση να δώσουν δάνειο στην ιδιοκτήτρια για να σώσουν την εφημερίδα.

Νομίζω ότι μπορεί και θα έπρεπε να υπάρξει μια συνέχεια μέσω ρήξης (για να το πώ έτσι) της Ελευθεροτυπίας.

Προφανώς και μ'αρέσουν τα μπλογκ, αλλά μου φαίνεται ότι ο κύριος τους ρόλος είναι αυτός του καφενείου (καθόλου υποτιμητικά, κοίτα εδώ για σχετικό άρθρο: http://ar8ro.blogspot.com/2009/09/xparis.html).

Χοντρικά, η Ελευθεροτυπία που γνωρίσαμε δεν υπάρχει πια, η ανάγκη για μια Ελευθεροτυπία συνεχίζεται... Το τί άλλο μπορεί να γίνει, είναι πιστεύω στους εργαζόμενους και στους αναγνώστες να το σκεφτούν. Σίγουρα κάτι, και κάτι διαφορετικό, που να καλύπτει πάντως την ανάγκη για ενημέρωση του ευρύτατου κοινού.

Anonymous said...

το βασικό πρόβλημα με την Ελευθεροτυπία έιναι ότι έχασε εντελώς τον χαρακτήρα που μας έκανε να την αγαπήσουμε. ξέχασε να είναι πρωτοπόρα και ριζοσπαστική , ενώ το σταμάτημα του Ιού ήταν το τέλος για μένα. Δεν νομίζω πάντως ότι ο πιτσιρίκος υποστηρίζει το κλείσιμο. Για μένα κυρίως πίκρα βγάζει κι αυτός για την τωρινή της εικόνα που μοιάζει κατάντημα για αυτό που ήταν η συγκεκριμένη εφημερίδα.

paris said...

Συμφωνώ γι'αυτό που λες για τον Ιό. Αντίστοιχη φάση ήταν όταν έφυγε και ο Χατζηστεφάνου από το Σκάι. Και τα δυο σήμαιναν μια μετάβαση προς τον αυταρχισμό που, κατά τη γνώμη μου, είναι άλλο επίπεδο υπηρέτησης των "διαπλεκόμενων" και πιο γενική τάση..

Η αλληλεγγύη των εργαζομένων - εν προκειμένω - ή η απουσία της δεν (θα πρέπει να) είναι ζήτημα συντεχνίας (υπάρχουν 900 εργαζόμενοι στην Ελευθεροτυπία), αλλά ζήτημα υπεράσπισης κάποιων αρχών (δικαίωμα στην εργασία, ελευθερία έκφρασης, ενημέρωσης κτλ...)

Αυτό που με προβληματίζει προσωπικά, είναι ότι αν κλείνει έτσι απλά η Ελευθεροτυπία, χωρίς να υπάρχει μια άλλη προοπτική - τόσο για τους εργαζόμενους, όσο για το δημόσιο χώρο - στη βάση της ανάγκης που κάποτε υπηρετούσε, φαντάσου τι έχει να γίνει όταν κλείσουν μια σειρά από παραγωγικές μονάδες και τι θα αφήσουν (και αφήνουν ήδη) πίσω τους..

Anonymous said...

Στους εργαζόμενους φυσικά και είναι δεδομένη η αλληλεγγύη μας αλλά η ελευθεροτυπία μοιάζει απλά τσιφλίκι κάποιων απογόνων του ιδρυτή της. Η όλη κατάσταση για εμένα δείχνει ότι όταν προδίδεις την εμπιστοσύνη του κόσμου σου αυτό σε εκδικείται.

Είναι αυτονόητα αυτά που λες για τα δικαιώματα όπου όμως δεν φαίνεται να τα συμμερίζεται η διοίκηση. Από την στιγμή που την αναλάβανε κάνανε οτιδήποτε για να την καταστρέψουν. Ακόμη και εμμέσως με τον Κουρή συνεργάζονται (η συμφωνία με τα Μετρόπολις που και αυτά μοίαζουν με κατάντημα του παλιού τους εαυτού).

Λυπάμαι πολύ που κλείνει τόσο για τους εργαζόμενους όσο και για την διαφορετικότητα που πρέσβευε αυτή η φωνή, αυτή η γραφή.

Panagiotis Atmatzidis said...

@paris γράφεις:

Προφανώς και μ'αρέσουν τα μπλογκ, αλλά μου φαίνεται ότι ο κύριος τους ρόλος είναι αυτός του καφενείου.


Συμφωνώ απόλυτα και δεν έχω παραπάνω απαιτήσεις από ένα blog - αν και μου δίνει την ευκαιρία να διαβάζω αναλύσεις του Paul Krugman στα οικονομικά που είναι σαφώς ανώτερες από αυτές του Πρετεντέρη και σε αξιοπιστία a priori - ΑΛΛΑ τα Ελληνικά ΜΜΕ - για αν μην το περιορίσω στις Ελληνικές εφημερίδες - στο θέμα τις αξιοπιστία υπήρξαν τραγικά: Εφημερίδες μιλούσαν για συναντήσεις «πρωθυπουργών» Ελλάδος - Τουρκίας χωρίς να έχουν γίνει, κανάλια παραποιούσαν video λες και βρισκόμαστε σε Χούντα, εκπέμπουν χωρίς άδεια για δεκαετίες(!!!), για την Κερατέα δεν άνοιξε μύτη σε καμία εφημερίδα ενώ γινόταν πόλεμος στην χώρα, για την Proton έγραψε 1 εφημερίδα κι αυτή από «εκδίκηση», η ελεύθερη δημοσιογραφία στην χώρα μας βρίσκεται στα επίπεδα αφρικανικής χώρας... Οπότε συγνώμη αλλά, την αξιοπιστία που την είδες;;;;;

paris said...

Συμφωνώ και με τις δυο παρατηρήσεις.

Οδηγούμαστε έτσι - αν το τραβήξουμε λίγο - στο θέμα της συνευθύνης ("μαζί τα φάγαμε" κτλ).

Πιστεύω υπάρχουν δυο θέματα, το εξής ένα: ποιος έχει την ευθύνη για το τι παράγεται, στη συγκεκριμένη περίπτωση την ενημέρωση.

Και γι'αυτό πιστεύω ότι τώρα θα έπρεπε οι εργαζόμενοι να αναλάβουν την ευθύνη της διεύθυνσης.

Το δεύτερο θέμα, που απορρέει από το πρώτο, είναι το πως παράγεται. Στην περίπτωση που αναλάμβαναν οι εργαζόμενοι, θα έπρεπε να ανασχεδιαστεί η εφημερίδα, συμπεριλαμβανομένου του οικονομικού μοντέλου και της εμπλοκής των αναγνωστών.

Μια τέτοια "ανακατάληψη" δεν πιστεύω ότι είναι αποκλειστικό θέμα των εργαζομένων, είναι και των δεκάδων χιλιάδων αναγνωστών - γι'αυτό και γράφω και εγώ..