Μνημεία του κυβερνοχώρου: σχεδιάζοντας το διαδίκτυο πέρα από το πλαίσιο των δικτύων

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε το άρθρο μου "Monuments of cyberspace, designing the Internet beyond the network framework" στο περιοδικό First Monday, ένα από τα πρώτα επιστημονικά περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης.

Το άρθρο πραγματεύεται τα κενά κατανόησης που υπάρχουν τόσο στη θεωρία των (κοινωνικών αλλά όχι μόνο) δικτύων τόσο και στη θεωρία των κοινοτήτων. Χρησιμοποιώντας ως αφετηρία τη συζήτηση για τις διανεμημένες αρχιτεκτονικές δικτύων καθώς και τις προσεγγίσεις για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, αναδεικνύω την ιδιαιτερότητα του διαδικτύου και του παγκόσμιου ιστού: τα δεδομένα δημιουργούνται online (στον αέρα;).

Έτσι, οι διάφοροι ιστότοποι δεν είναι απλώς κανάλια μεταβίβασης πληροφορίας ούτε είναι όμως κοινότητες που ασχολούνται με ένα συγκεκριμένο αντικείμενο.

Πρόκειται για "χώρους οικειότητας" στους οποίους νέες σχέσεις και νέες γνώσεις μπορούν να αναπτυχθούν.

Ωστόσο, αυτές οι γνώσεις και οι σχέσεις δεν μπορούν "αυτόματα" να αποσυνδεθούν από το πλαίσιο στο οποίο δημιουργήθηκαν, δηλ. τον συγκεκριμένο κυβερνοχώρο. Ο επισκέπτης αυτών των χώρων οφείλει να αποκωδικοποιήσει, να αποκαταστήσει το πλαίσιο της συζήτησης, της οποίας το "μνημείο" επισκέπτεται. Έτσι, η συγκρότηση της γνώσης και των σχέσεων επικοδομείται ως μνημείο, ενώ η αποκατάστασή της από τρίτους προϋποθέτει τη συγκρότησή τους εκ νέου ως ντοκουμέντο, έγγραφο ή τεκμήριο.

Καλή ανάγνωση...

Ομιλία στον ΟΟΣΑ: Ομιχλώδης οικονομία και αναπτύσσοντες

Την περασμένη βδομάδα πραγματοποίησα μια ομιλία στην έδρα του ΟΟΣΑ στο Παρίσι γύρω από το βιβλίο μου για τους αναπτύσσοντες. Η κουβέντα με τους αναλυτές του διεθνούς οργανισμού ήταν πολύ ενδιαφέρουσα και διερεύνησε κάποιες νέες προοπτικές για την μελέτη της επίδρασης των αναπτυσσόντων στην παγκόσμια οικονομία. Μπορείτε να βρείτε την περίληψη της ομιλίας μου εδώ.

Βραδιά ερευνητή, ΕΜΠ 2016 - Χαιρετισμός

Καλησπέρα σας,

Εκ μέρους του Οργανισμού Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας, θέλω να ευχαριστήσω το ΕΜΠ και ιδιαιτέρως την κ. Μορουπούλου για τη φιλοξενία για δεύτερη χρονιά στη Βραδιά του ερευνητή. Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό γεγονός, που δίνει και σε εμάς τη δυνατότητα να συζητήσουμε από κοντά με τους ερευνητές αλλά και τους μαθητές, το κοινό που ενδιαφέρεται για τις επιστήμες, με τους εν δυνάμει εφευρέτες.

Η ποιότητα του έργου των Ελλήνων ερευνητών είναι γνωστή στην Ελλάδα και διεθνώς. Στη σύντομη τοποθέτησή μου θα ήθελα να χρησιμοποιήσω τρία παραδείγματα που αναδεικνύουν τις προκλήσεις που συναντούν σήμερα οι ερευνητές στην Ελλάδα και να τις συνδέσω τόσο με το ρόλο του ΟΒΙ όσο και με την αποψινή βραδιά. Το πρώτο παράδειγμα αφορά μια αναδυόμενη βιομηχανία, αυτή των νανο-τεχνολογιών, το δεύτερο μια περισσότερο παραδοσιακή, αυτή του διαστήματος, και το τρίτο μια επιστημονική δραστηριότητα που δεν αντιστοιχεί ακόμα σε μια ώριμη βιομηχανία, και αφορά τη δραστηριότητα της συντήρησης μνημείων.

Το πρώτο παράδειγμα αφορά μια συγκεκριμένη νανο-δομή που εφηύρε ένας υποψήφιος διδάκτορας του ΕΜΠ και που συνάντησα στην περσινή βραδιά ερευνητή – δυστυχώς δε συγκράτησα το όνομά του. Η εφεύρεσή του επέτρεπε την ενσωμάτωση μιας ενεργού ουσίας σε έναν μικροσκοπικό κύβο, καθιστώντας την ουσία αυτή πολλαπλάσια ενεργή. Αυτή η εφεύρεση έχει άμεση εφαρμογή στη βιομηχανία, αλλά όχι στην Ελλάδα : χρειάζεται μια γραμμή παραγωγής με σταθερή θερμοκρασία για να κατασκευαστεί το αντίστοιχο υλικό και τέτοιες μονάδες δεν υπάρχουν στην Ελλάδα. Αυτή η εφεύρεση είναι σαφώς αποτέλεσμα του προχωρήματος της επιστήμης, η οποία ωστόσο χρειάζεται και ένα αντίστοιχο προχώρημα της βιομηχανίας για να υλοποιηθεί. Η διανοητική ιδιοκτησία θα μπορούσε να είναι εδώ μια γέφυρα μεταξύ έρευνας και βιομηχανίας. Ένα δίπλωμα ευρεσιτεχνίας δίνει τη δυνατότητα στον ερευνητή να εμπορευθεί την εφεύρεσή του διεθνώς, σε χώρες όπου η παραγωγή και η αγορά νανο-υλικών – εν προκειμένω - ανθεί.

Το δεύτερο παράδειγμα αφορά το διάστημα. Μέσα από μια συνεργασία που προέκυψε από τη ζωή, το Πανεπιστήμιο Πατρών μαζί με το Libre Space Foundation – που εδράζεται στον Αγ. Ελευθέριο Αττικής – κατασκεύασαν τον πρώτο δορυφόρο ανοιχτού σχεδιασμού. Αυτή η καινοτομία, που προέκυψε μέσα από ένα συνδυασμό θεσμικής και εθελοντικής δράσης, θεωρητικής και πρακτικής δουλείας, που ανοίγει νέες προοπτικές για τον τομέα της διαστημικής έρευνας στην Ελλάδα. Εδώ χρησιμοποιήθηκε μια διανοητική ιδιοκτησία νέου τύπου, αυτή του ελεύθερου σχεδιασμού, που στοχεύει λιγότερο στο κέρδος και περισσότερο στην αύξηση της συμμετοχής στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση ενός εγχειρήματος.

Το τρίτο παράδειγμα αφορά τη συντήρηση των μνημείων. Είχα την τύχη να συμμετέχω με την ιδιότητα του Καθηγητή στο Ανώτατο Ινστιτούτο Εμπορίου Παρισιού στην επιτροπή της διπλωματικής εργασίας της κ. Μανουσάκη στο πλαίσιο του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του ΕΜΠ στην Προστασία Μνημείων. Έχοντας ως αντικείμενο την συντήρηση και την εκ νέου χρήση ενός ιστορικού κτηρίου στο κέντρο της Βαλένθια, η εργασία αυτή κινητοποίησε με δημιουργικό τρόπο ένα σύνολο διαφορετικών επιστημονικών κλάδων (επιστήμη υλικών, ιστορία, αρχιτεκτονική, διοίκηση), για να σχεδιάσει μια δραστηριότητα γύρω από ένα ιστορικό κτήριο που έχρηζε συντήρησης. Σ'αυτή την περίπτωση η μοναδικότητα του μνημείου αλλά και η ιδιαίτερη προσέγγιση της κας Μανουσάκη οδήγησαν στην πρόταση μιας καινοτόμου σύνθεσης. Οδηγός εδώ δεν ήταν ένας συγκεκριμένος επιστημονικός ή βιομηχανικός τομέας αναφοράς. Ήταν η διεπιστημονική γνώση που έχει συγκροτηθεί στο ΕΜΠ και διδάσκεται στο αντίστοιχο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα. Η καινοτομία εδώ προκύπτει λοιπόν ως μια πρωτότυπη σύνθεση και όχι ως εξέλιξη ενός και μόνο επιστημονικού κλάδου. Η οικονομική δραστηριότητα είναι μέρος του αντικειμένου που σχεδιάστηκε. Οι διανοητική ιδιοκτησία είναι μέρος αυτής της διαδικασίας και θα μπορούσε να πάρει πολλαπλές μορφές.

Ετσι, είτε αναφέρεται σε μια αναδυόμενη βιομηχανία, είτε ανοίγει νέες προοπτικές σε εγκαθιδρυμένες βιομηχανίες, είτε σχεδιάζει εξ'αρχής την οικονομική δραστηριότητα, η δράση των ερευνητών δημιουργεί γνώση, επεκτείνει τη γνώση, εισάγουν νέες οικονομικές και πολιτιστικές δυνατότητες. Ωστόσο, αυτή η δραστηριότητα χρειάζεται υποστήριξη, πόρους, αλλά και χώρους. Χώρους όπου να μπορούν να συναντηθούν μεταξύ τους άνθρωποι με διαφορετικές επιστημονικές και επαγγελματικές αναφορές. Τέτοιοι χώροι είναι αναγκαίοι για να μπορέσει να εκφραστεί η δυναμική της έρευνας στην οποία αναφέρθηκα, αλλά και για να αναπτυχθούν οι δυνατότητες που αυτή ανοίγει, μέσα από νέες συνεργασίες, νέα επαγγέλματα, νέα εγχειρήματα.

Η βραδιά του ερευνητή έχει ήδη συνεισφέρει σ'αυτή την κατεύθυνση. Με διακριτικότητα αλλά και με συνέχεια, το ΕΜΠ έφτιαξε ένα θεσμό που λειτουργεί ως ραχοκοκαλιά αυτής της συζήτησης κι αυτής της πορείας.

Το ραντεβού που τηρείται κάθε χρόνο εδώ αποτελεί ένα κεφάλαιο για τη δημιουργία των όρων περαιτέρω υποστήριξης της δουλειάς των ερευνητών, αλλά και της συνεισφοράς στην παραγωγική και πολιτιστική ανασυγκρότηση του τόπου μας μέσα από την καινοτομία.

Ο Οργανισμός Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας, ως αρμόδιος φορέας στην Ελλάδα για τη χορήγηση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και την καταχώρηση σχεδίων, παρέχει ήδη μια σειρά από υπηρεσίες στους ερευνητές, ας αναφέρω μονάχα την υπηρεσία one-stop-shop που επιτρέπει σε όλους να έρθουν να ενημερωθούν για τις δυνατότητες τις διανοητικής ιδιοκτησίας. Μέσα από διεθνής συνεργασίες, τα εργαλεία και οι υπηρεσίες μας δίνουν τη δυνατότητα στους εφευρέτες να εκμεταλλευτούν τις δημιουργίες τους, αλλά και στους ερευνητές να μάθουν από τις εφευρέσεις των άλλων.

Επιπλέον, συμμετέχουμε στις πρωτοβουλίες και στις προσπάθειες ανάπτυξης χώρων που να προάγουν την καινοτομία, εντείνοντας τις συνεργασίες μας τόσο με την ερευνητική όσο και την επιχειρηματική κοινότητα.

Εκ μέρους του ΟΒΙ θα ήθελα να ευχαριστήσω και πάλι τους διοργανωτές αυτής της βραδίας, αυτού του θεσμού για την πρόσκληση και να εκφράσω τη διαθεσιμότητά μας να συμβάλουμε ακόμα περισσότερο στην προαγωγή του έργου των ερευνητών στην Ελλάδα και διεθνώς.

Ημερίδα "Τέχνη, Επιστήμη, Τεχνολογία: Συνδέσεις κι αποσυνδέσεις" | Εντυπώσεις

Στις 13 του Ιούνη πραγματοποιήθηκε μια προτότυπη ημερίδα με θέμα "Τέχνη, Επιστήμη, Τεχνολογία: Συνδέσεις κι αποσυνδέσεις". Διοργανώθηκε από μια εφήμερη συλλογικότητα, που την ονομάσαμε Καινοτοπία. Είχαμε εφεύρει μια σειρά από Κασσάνδρες για να προετιμαστούμε επί της ουσίας για το ενδεχόμενο να ήμαστε μόνο οι ομιλητές. Η εκδήλωση τις διέψευσε και επιβεβαίωσε το νέο concept. Ακολουθούν κάποιες προσωπικές σημειώσεις σκέψεων, φαντάζομαι ο καθένας που ήρθε θα έχει και διαφορετικές.

Η ημερίδα οργανώθηκε με αφορμή την επίσκεψη στην Ελλάδα της φιλοσόφου και επιστημολόγου Anne-Françoise Schmid. Στο κάλεσμα λέγαμε:

Τα όρια μεταξύ τέχνης, τεχνολογίας και επιστήμης θολώνουν σήμερα, αφού η σύλληψη, η χρήση ή απλά η θέα των νέων αντικειμένων καθιστούν αδύνατη μια τακτοποιημένη ταξινόμησή τους στα πλαίσια ενός και μόνου τομέα. Η επίσκεψη της Anne-Françoise Schmid στην Αθήνα είναι η αφορμή να ανοίξουμε και να κουβεντιάσουμε το σύγχρονο αυτό κουτί της Πανδώρας.

 Πως όμως να οργανώσουμε την ημερίδα; Στο μάρκετινγκ υπάρχει ένας πρωταρχικός κανόνας: πρέπει να στοχεύσεις σε ένα συγκεκριμένο κοινό. Και είχαμε ξεκάθαρη πρόθεση να τον παραβούμε. Εξ'ου και η πρώτη Κασσάνδρα: ποιος θα έρθει σε μια συζήτηση να μιλάει για τέτοια ζητήματα; 

Η δεύτερη Κασσάνδρα που εφήυραμε σε μεταξύ μας κουβέντες προέκυπτε από την διαπίστωση της πραγματικότητας ότι "οι εκδηλώσεις τελευταία στην Αθήνα πάνε άπατες". Τρίτη Κασσάνδρα η ζέστη, τέταρτη ένα φεστιβάλ μουσικής που γινόταν την ίδια μέρα. Ο Αποστόλης από το radiobubble είχε εκπομπή την ίδια ώρα, το κλίμα ήτανε, και ο γάιδαρος πεινασμένος.

Πάντως, από την αρχή είχαμε πει ότι σε κάθε περίπτωση θα δοκιμάσουμε κάτι ριζικά καινούργιο - και βλέπουμε.

Συνήθως, τέτοιες συζητήσεις οργανώνονται από πανεπιστήμια (η και γκαλερί, ινστουτούτα κτλ). Και η αλήθεια είναι ότι και όσοι θα μιλούσαμε σ'αυτούς τους χώρους ήμαστε λίγο πολύ. Ωστόσο, δεν προέκυπτε κάποια συνεργασία επί του προκειμένου.

Έπειτα, σε περισσότερο ή λιγότερο αποσπασματικές συζητήσεις που είχα κάνει με τους/τις υπόλοιπους/ες της παρέας (που συναντήθηκε για πρώτη φορά στην ημερίδα), υπήρχε η αίσθηση ότι κάτι παίζει με τις τέχντες, τις επιστήμες και τις τεχνολογίες. Κάτι που εμπλέκει προσωπικά τον καθένα από μας, μέσα από διάφορα πρότζεκτ, αλλά και από επιθυμίες, όνειρα. Η επίσκεψη της Anne-Françoise Schmid ήταν και για μας η ευκαιρία να το ψάξουμε, να το αρθρώσουμε να αρχίζουμε να το εκφράζουμε, ο καθένας από τη δικιά του μεριά.

Κάπως έτσι φτιάξαμε μια συλλογικότητα που την ονομάσαμε Καινοτοπία και την είπαμε εφήμερη. Η λέξη προέκυψε μετά από καιρό χαλαρής σύσκεψης, κυρίως κατά τη διάρκεια Αθηναϊκών βραδιών. "Καινοτοπία"; Τι πάει να πει; Κατ'αρχήν, δεν υπάρχει καν στο λεξικό. 

Άπαξ και βρήκαμε λοιπόν τη λέξη, προσπαθήσαμε να την ορίσουμε, προσπαθώντας να αφήσουμε το νόημά της ανοικτό. Προέκυψε λοιπόν το παρακάτω:

Κάποιες φορές, οι ταυτότητές -ήδη πολλαπλές- δε φτάνουν. Κάποιες φορές, οι γνώσεις -ήδη πολυδιάστατες- σώνονται. Υπάρχουν στιγμές, όπου τα αντικείμενα, οι καταστάσεις, μας ξεπερνούν. Όχι πάντα. Αλλά όλο και πιο συχνά. Η νέα μας ζωή, η νέα μας κατάσταση, οι νέες τεχνολογίες, οι νέες τέχνες, οι νέες σχέσεις, ξετυλίσσονται με μια δυναμική που θαρρείς μας ξεπερνάει συνεχώς. Καμιά φορά, δε βρίσκουμε το χώρο - τον απόλιτα υλικό αλλά και τον σχεσιακό, αυτόν της διανοητικής σύλληψης και φαντασίας- να σκεφτούμε, να εκφραστούμε, να μοιραστούμε αυτό που μας ξεπερνάει. Είναι στιγμές, που η επιβεβαίωση των ταυτοτήτων φαντάζει άκαιρη, άχρονη, άχρωμη. Είναι όμως κι άλλες στιγμές, όπου νέες ταυτότητες - προσωπικές, συλλογικές, ταυτότητες αντικειμένων και καταστάσεων - αναδύονται, δημιουργούνται, εφευρίσκονται. Για αυτές τις τελευταίες στιγμές - όποτε και όταν - χρειάζονται (ή τουλάχιστον θα βοηθούσε να υπήρχαν) καινοί τόποι. Η καινοτοπία είναι ένα πείραμα εφήμερο, ένα στοίχημα ότι μπορούν τέτοιες στιγμές, τέτοιοι τόποι να υπάρξουν, να πολλαπλασιαστούν, να μοιραστούν, να εκφραστούν. 

Και πού να κάναμε την εκδήλωση; Κατ'αρχή σκεφτήκαμε τον Πανεπιστημιακό χώρο. Όμως προέκυψε ότι η ημερομηνία δε βόλευε, αλλά και το θέμα δεν ήταν σε μια επιστημονική πειθαρχία όπου να υπάρχει ένας διαθέσιμος καθηγητής να ξέρει και να θέλει να μας φιλοξενήσει κτλ...

Έτσι ήρθε η ιδέα του Booze. Σε μπαρ; Σε μπαρ! Δεν ήμασταν βέβαια και οι πρώτοι που το σκεφτήκαμε. Τα BarCamps ήταν συναντήσεις γύρω από την τεχνολογία που, λόγω της ανυπαρξίας ενός θεσμικού χώρου που θα μπορούσε να τις φιλοξενήσει, γινόταν σε μπαρ της Καλιφόρνιας στην αρχή, για να επεκταθούν διεθνώς στη συνέχεια.  Έπειτα, το Booze οργανώνει εκδηλώσεις σε σταθερή βάση. Και, κυρίως, εκεί σύχνασε και ο Derrida :-) Κάπως έτσι επιλέξαμε και το χώρο. Ένα χώρο που έχει τα χαρακτηριστικά αυτού που λέω "οικείος χώρος".

Οι παρουσιάσεις έπιασαν ένα εύρος ζητήμάτων από αυτά που ή θα θεωρούνται αυτονόητα ή θα θεωρούνται ανύπαρκτα, αλλά σπάνια συζητιούνται: η σχέση της τεχνολογίας με το χώρο, με την τέχνη, με τη φιλοσοφία, με τις νέες επιστήμες, ο Μονέ, οι αναπτύσσοντες, η δημοκρατία των επιστημών, η έκφραση ... Δε θα επιχειρήσω να κάνω εδώ μια σύνθεση. Ίσως, σε μια άλλη ευκαιρία. Πάντως έχω την εντύπωση, από τη συμμετοχή και το ενδιαφέρον του κόσμου που ήρθε, ότι πολλά από αυτά ακούγονταν για πρώτη φορά σε μια ανοικτή ημερίδα, ότι κάποιες πλευρές εξέφραζαν κάποια προσωπικά βιώματα και ανησυχίες. Ο Βαγγέλης - φίλος του Πάνου - μου είπε μάλιστα στο τέλος της εκδήλωσης να βρισκόμαστε κάθε δυο βδομάδες (sic) για να συνεχίσουμε τη συζήτηση...

Συμπερασματικά, θα έλεγα ότι η ημερίδα κατάφερε να ανοίξει ένα χώρο και να δείξει ότι υπάρχει ενδιαφέρον για τη συγκρότησή του, χωρίς το άγχος περί προσανατολισμού και αποτελεσματικότητας να τον καθορίζει.

Βίντεο από τη συζήτηση δεν πήραμε, δ/νσεις μέιλ δεν μαζέψαμε, αλλά νομίζω ότι θα ξαναβρεθούμε και θα προχωρήσουμε την κουβέντα κάποια στιγμή.

Η επιστημολόγος Anne-Françoise Schmid για πρώτη φορά στην Ελλάδα | Ημερίδα

Τέχνη, Επιστήμη, Τεχνολογία: Συνδέσεις και αποσυνδέσεις

Ημερίδα με τη συμμετοχή της Γαλλίδας επιστημολόγου Anne-Françoise Schmid

Η ημερίδα θα πραγματοποιηθεί στο χώρο  Booze Cooperativa, Κολοκοτρώνη 57, Αθήνα, τη Δευτέρα, 13 Ιούνη στις 18:00.

Τα όρια μεταξύ τέχνης, τεχνολογίας και επιστήμης θολώνουν σήμερα, αφού η σύλληψη, η χρήση ή απλά η θέα των νέων αντικειμένων καθιστούν αδύνατη μια τακτοποιημένη ταξινόμησή τους στα πλαίσια ενός και μόνου τομέα. Η επίσκεψη της Anne-Françoise Schmid στην Αθήνα είναι η αφορμή να ανοίξουμε και να κουβεντιάσουμε το σύγχρονο αυτό κουτί της Πανδώρας.

H Anne-Françoise Schmid είναι επιστημολόγος, φιλόσοφος μεταξύ των επιστημόνων, και, πιο πρόσφατα, φιλόσοφος μεταξύ των καλλιτεχνών. Ειδικός του Poincaré, δίδαξε φιλοσοφία και επιστημολογία στο Πανεπιστήμιο της Ναντέρ (Παρίσι) και μαθηματική λογική στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης. Το έργο της, δεδομένης της εμπειρίας που η ίδια είχε σε επιστημονικά εργαστήρια και ερευνητικά κέντρα, αναφέρεται στην επίλυση του προβλήματος του αποκλεισμού των αναδυόμενων επιστημονικών μεθόδων από τις επιστήμες και του αποκλεισμού των φιλοσοφιών, εν ονόματι της ανωτερότητας μιας εξ’ αυτών. Έχει αναπτύξει την “Γενική Επιστημολογία”, θεωρία που επιτρέπει την δημοκρατική συνεργασία μεταξύ διαφορετικών επιστημονικών κλάδων.

Σκοπός της ημερίδας είναι να ανοίξει τη συζήτηση γύρω από τις σύγχρονες προκλήσεις στην Τέχνη, τις Επιστήμες, την Τεχνολογία. Από τα μαθηματικά μέχρι την κοινωνιολογικά ή την πολιτική οικονομία, οι επιστήμονες σήμερα θέτουν ξανά υπό αμφισβήτηση τη φιλοδοξία μιας “σύνθεσης” των επιστημονικών τομέων. Δεν είναι μόνο ότι τα αντικείμενα δεν προσφέρονται για πρότυπους ορισμούς, αλλά και ότι οι σύγχρονες επιστήμες μαρτυρούν πως η σύγκλιση των προοπτικών των διαφορετικών επιστημονικών τομέων, δε διασφαλίζει ενοποιημένο θεωρητικό πλαίσιο, παρά μονάχα ειδικές και πολλαπλές πορείες. Παράλληλα, τα αντικείμενα της σύγχρονης τέχνης προσπαθούν να ξεφύγουν από τους ορισμούς, τα όρια, ενσωματώνοντας τις σκέψεις και τις προβολές των θεατών.

Την ομιλία της Anne-Françoise Schmid θα πλαισιώνουν τρεις παρουσιάσεις, που συντονίζει ο Γιώργος Βελεγράκης,ερευνητής Πολιτικής Οικολογίας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Ο Λευτέρης Κοσμάς, θα μιλήσει για την εμπειρία του https://www.hackerspace.gr/, ενός χώρου ανοιχτής καινοτομίας, στον οποίο λαμβάνει χώρα η τελική κατασκευή του πρώτου δορυφόρου ανοιχτού κώδικα. Η Αγγελική Πούλου, υποψήφια διδάκτωρ στη Σορβόνη, θα μιλήσει για την Τέχνη στην ψηφιακή εποχή, μέσα από την εμπειρία της στα πολυμεσικά έργα τέχνης. Ο Πάρις Χρυσός, καθηγητής Διοίκησης Καινοτομίας στο Ανώτατο Ινστιτούτο Εμπορίου Παρισιού, θα παρουσιάσει την προσέγγισή του για τις αναδυόμενες τεχνολογίες που λαμβάνει υπόψιν την προσωπικότητα των εφευρετών αλλά και τις βιομηχανικές προκλήσεις.

Website: www.kainotopia.gr

Επικοινωνία: info μετά βάζουμε ένα παπάκι και kainotopia.gr

Facebook Event : https://www.facebook.com/events/227132064338886/
Facebook Community : https://www.facebook.com/kainotopia/

Βιομηχανικό Συνέδριο ΣΕΒ: ανοίγει η ουσιαστική συζήτηση

Ο φάκελος του συνέδρου περιείχε μια σειρά ενημερωτικά φυλλάδια. «Εχετε μήπως και μπλοκάκι για να κρατάμε σημειώσεις;» ρώτησα μια από τις κοπέλες της υποδοχής. «Δεν χρειάζεται...» άρχισε να μου απαντά. «Γιατί, δεν θα πουν κάτι σημαντικό;» «Οχι, θα είναι όλα πολύ ξεκάθαρα...» Λίγα λεπτά αργότερα, οι υπάλληλοι του Χίλτον τοποθέτησαν σε κάθε κάθισμα κι από ένα μπλοκάκι με στυλό. Και όντως, στο συνέδριο ειπώθηκαν πράγματα που αξίζει να σημειωθούν.

Το Βιομηχανικό Συνέδριο του ΣΕΒ ήταν το πρώτο του είδους του στην Ελλάδα. Εκεί έγινε φανερό ότι αναφορικά μ’ αυτό που συχνά αποκαλούμε «πραγματική οικονομία» υπάρχει πληθώρα διαφορετικών, συχνά αντιθετικών απόψεων.

Το συνέδριο ήταν ευκαιρία να ανοίξει επιτέλους ένας διάλογος επί της ουσίας της οικονομίας, πέρα από τον στείρο οικονομισμό. Ενας διάλογος που είχε ως κοινό παρονομαστή την ανάγκη για ενίσχυση της καινοτομίας και των εξαγωγών σ’ ένα πολύ ανταγωνιστικό περιβάλλον.

Διαβάστε το άρθρο στην Εφημερίδα των Συντακτών.

Οι Αναπτύσσοντες - περίληψη

Μετά από κάποιους μήνες κυκλοφορίας του βιβλίου Les Développeurs, που συζητήθηκε αρκετά στη Γαλλία, βρήκα το χρόνο να γράψω και μια περίληψη στα ελληνικά...

 

Οι αναπτύσσοντες είναι τα υποκείμενα των σύγχρονων καινοτόμων διεργασιών που, αφ'ενός είναι πανταχού παρόντα, αφ'ετέρου παραμένουν εν πολλοίς αόρατα.

Η παρουσία τους σε μια σειρά από τομείς της οικονομίας σχετίζεται με την άμεση σχέση που έχουν με το ολοένα και αυξανόμενο πλήθος των νέων τεχνολογιών. Έτσι, από το λογισμικό στους τρισδιάστατους εκτυπωτές και από τους αισθητήρες στις μηχανές αυτόματου διαλόγου, οι αναπτύσσοντες είναι εκείνοι οι οποίοι διερευνούν τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών, εφευρίσκουν νέες αξίες χρήσεις και νέες ανταλλακτικές αξίες, προβάλλουν νέα όνειρα για το μετασχηματισμό της οικονομίας και της κοινωνίας μέσω των τεχνολογιών αυτών. 

Ταυτόχρονα όμως, παραμένουν αόρατοι μέσα από τα κλασσικά αναλυτικά εργαλεία των επιστημονικών πειθαρχιών και των επαγγελμάτων. Έτσι, ενόσω γνωρίζουμε ότι οι τεχνολογικοί γίγαντες του διαδικτύου στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στη δράση των αναπτυσσόντων για να επεκτείνουν τη δραστηριότητά του σε νέα γεωγραφικά και οικονομικά πεδία, αδυνατούμε ακόμα και σήμερα να καταγράψουμε δημογραφικά αυτό τον πληθυσμό, σε εθνικό ή σε διεθνές επίπεδο.

Η αδυναμία αυτή σχετίζεται ακριβώς με τις νέες δυνατότητες: οι αναπτύσσοντες μπορεί να προέρχονται από τις καλύτερες πανεπιστημιακές σχολές, μπορεί όμως και να είναι αυτοδίδακτοι. Αυτό που τους χαρακτηρίζει δεν είναι τόσο η επαγγελματική ιδιότητα ή η οικονομική τους κατάσταση, αλλά κυρίως η προσωπική τους σχέση με την ίδια τη διαδικασία της ανάπτυξης των τεχνολογιών, μέσω της οποίας αναπτύσσονται και οι ίδιοι σε προσωπικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο.

Ανάλογα με την σχέση τους με τις παραγόμενες καινοτομίες, μπορούμε λοιπόν να διακρίνουμε τους αναπτύσσοντες στις ακόλουθες κατηγορίες:

• Χρήστες-Αναπτύσσοντες (Usageurs - Développeurs). Χρησιμοποιούν τις δεξιότητες που αναπτύσσουν γύρω από μια ή περισσότερες τεχνολογίες για να φτιάξουν αντικείμενα προσωπικής χρήσης.
• Χρήστες - Αναπτύσσοντες - Επιχειρηματίες (Usageurs - Développeurs - Entrepreneurs). Ξεκινώντας από την αφετηρία του Χρήστη - Αναπτύσσοντα, ανακαλύπτουν επιχειρηματικές ή επαγγελματικές ευκαιρίες, και εγγράφονται έτσι σε μια επιχειρηματική πορεία.
• Αναπτύσσοντες - Επιχειρηματίες (Développeurs - Entrepreneurs). Έχοντας αποκτήσει μια σημαντική εμπειρία στις νέες τεχνολογίες, ασκούν μια επιχειρηματική ή επαγγελματική δραστηριότητα, η οποία απομακρύνεται πλέον από τις ιδιαίτερες, προσωπικές τους προτιμήσεις.

Πρωτοεμφανιζόμενοι στις ΗΠΑ στα τέλη της δεκαετίας του '50 - αρχές δεκαετίας του '60, οι αναπτύσσοντες εισήλθαν στο πεδίο της βιομηχανίας μέσω της επιχείρησης DEC. H DEC, μπόρεσε να αναδυθεί στο ιδιαίτερα ανταγωνιστικό πεδίο των υπολογιστών αναθέτοντας ένα μεγάλο μέρος της ολοκλήρωσης της λειτουργικότητας των μηχανημάτων της PDP στους αναπτύσσοντες, σε αντίθεση με τις παραδόσεις των επιχειρήσεων μέχρι τότε.

Έπειτα, η κουλτούρα των αναπτυσσόντων πέρασε στο πεδίο της ανάπτυξης του PC και του διαδικτύου, τα οποία εφευρέθηκαν μέσα από τη συλλογική τους δράση. Σήμερα, με τον πολλαπλασιασμό και τη διαρκή ανανέωση των νέων τεχνολογιών σε παγκόσμιο επίπεδο, οι αναπτύσσοντες αποτελούν κι αυτοί ένα ιδιαίτερο είδος ``τεχνολογικής τάξης'' που απαντάται διεθνώς.

Δεδομένης της προσωπικής σχέσης με τις τεχνολογίες που βρίσκεται στο υπόβαθρο της ανάδυσης αυτών των υποκειμένων, της διαρκούς εναλλαγής των τεχνολογιών βάσης, αλλά και της δυναμικής εναλλαγής των κατηγοριών των ίδιων των αναπτυσσόντων, είναι δύσκολο να τους χαρακτηρίσουμε με βάση την κοινωνική ή την οικονομική τους κατάσταση. Παρ'όλ'αυτά, μπορούμε να διακρίνουμε ένα κοινό χαρακτηριστικό στο επίπεδο της συμπεριφοράς, της στάσης απέναντι στον εαυτό τους, τους άλλους και τις τεχνολογίες.

Πρόκειται για μια συμπεριφορά διερευνητική, που ανιχνεύει δυνατά μέλλοντα και αναπτύσσει εναλλακτικές. Αυτή η συμπεριφορά είναι σε αντιστοίχηση με το ιδιαίτερο καθεστώς της σύγχρονης οικονομίας, την οποία χαρακτηρίζω ως ομιχλώδη οικονομία. 

Όπως φάνηκε στο παρελθόν στην ιστορία του PC που περιγράφω στο βιβλίο, οι νέες τεχνολογίες δημιουργούν ένα διπλό φαινόμενο: αφ'ενός, ανοίγουν νέες δυνατότητες για εφευρέσεις, οι οποίες μένουν όμως να εξερευνηθούν και να συγκροτηθούν. Έτσι εισάγουν ένα σημαντικό παράγοντα αβεβαιότητας στη σύγχρονη οικονομία, ο οποίος εξαρτάται από τα αποτελέσματα στα οποία θα οδηγήσει αυτή η διερεύνηση, η οποία μπορεί, εν δυνάμει, να δημιουργήσει εκπλήξεις σε μια σειρά από κλάδους οι οποίοι, μέχρι πρότινος, παρέμεναν ανέπαφοι από τις τεχνολογικές αυτές εξελίξεις. Ταυτόχρονα όμως, μέσα από τον εξορθολογισμό και τη συστηματοποίηση αυτή της διερευνητικής δραστηριότητας, προκύπτουν νέες επιχειρηματικές λογικές και νέες επιχειρήσεις, οι οποίες είναι σε καλύτερη θέση να αξιοποιήσουν τις τεχνολογίες που μόλις έχουν εξορθολογιστεί.

Στο οργανωτικό επίπεδο, αυτή η ιδιαίτερη διάσταση της νέας οικονομίας αντιμετωπίζεται με τρεις τρόπους. Πρώτον, με την ίδια η αυτο-οργάνωση των αναπτυσσόντων. Έτσι, έχουμε μορφές συναντήσεων όπως τα BarCamps, που συγκροτούνται γύρω από μια γενική τεχνολογική θεματική (πχ. βίντεο και διαδίκτυο). Το πρόγραμμα αυτών των συναντήσεων προκύπτει από την ενεργοποίηση των ίδιων των συμμετεχόντων, οι οποίοι συγκροτούν ομάδες εργασίας που επεξεργάζονται επί μέρους διαστάσεις της θεματικής. Τελικά, μια ταχεία διερεύνηση της δυναμικής της θεματικής παράγεται στο πολύ μικρό διάστημα των τριών ημερών που διαρκεί η συνάντηση, δίνοντας την ευκαιρία στους συμμετέχοντες αφ'ενός να μοιραστούν τη μεγάλη εικόνα του πεδίου που τους αφορά, αφ'ετέρου να συνδεθούν με άλλα υποκείμενα, ανοίγοντας προοπτικές συνεργασιών.

Δεύτερος τρόπος οργάνωσης αφορά στην από κοινού διερεύνηση της δυναμικής μιας επιχείρησης με τη συμμετοχή των αναπτυσσόντων. 

Τυπικά, τα Hackathon δίνουν την ευκαιρία σε μια επιχείρηση να κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο η δραστηριότητά της μπορεί να επεκταθεί από τη δράση τρίτων. Ταυτόχρονα, οι αναπτύσσοντες έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν πληροφορίες για μια νέα τεχνολογία, η οποία ανοίγει ευκαιρίες και για τους ίδιους.

Τρίτος τρόπος οργάνωσης, η συνεργασία στην εκμετάλλευση των τεχνολογιών. Δεδομένης της πρότερης φάσης διερεύνησης, οι νέες τεχνολογίες υποστηρίζουν καθημερινά την ανάπτυξη εφαρμογών. Σ'αυτή την πορεία, είναι αναγκαίος ο διαρκής εξορθολογισμός και η συστηματοποίηση της γνώσης, καθώς οι χρήσεις των τεχνολογιών απαντώνται σε περισσότερους τομείς. Τα φόρουμ των αναπτυσσόντων αποτελούν δομές που επιτρέπουν το διάλογο μεταξύ τους και με τις επιχειρήσεις που διαθέτουν τις τεχνολογίες αυτές, δίνοντας τη δυνατότητα από κοινού επίλυσης προβλημάτων, ανταλλαγής γνώσεων αλλά και δημιουργίας κοινοτικών δεσμών.

Οι αναπτύσσοντες αποτελούν σύγχρονα υποκείμενα της καινοτομίας που μεταμορφώνονται ταυτόχρονα με το μετασχηματισμών των νέων τεχνολογιών, δημιουργώντας νέες μορφές οργάνωσης και ξετυλίγοντας τις δυναμικές της καινοτομίας.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: «Να βρούμε έναν "ελληνικό" τρόπο για την τεχνολογική καινοτομία μικρής κλίμακας»

Συνέντευξη στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο ειδήσεων.

   ΕΡ: Εξακολουθεί στην εποχή μας να ισχύει το μοντέλο του ατομικού εφευρέτη-μεγαλοφυίας ή πλέον η εφεύρεση και η καινοτομία είναι μια ομαδική-συμμετοχική-κοινωνική υπόθεση;

   ΑΠ: Αυτό το μοντέλο έχει πάψει να υπάρχει ήδη από τον 20ό αιώνα. Με την εφεύρεση της μεγάλης επιχείρησης, που περιλαμβάνει τα κέντρα Έρευνας κι Ανάπτυξης (R&D), καθώς και με την εγκαθίδρυση -κυρίως μεταπολεμικά- αυτού που ονομάζουμε "Κυρίαρχο Σχέδιο" σε σειρά οικονομικών κλάδων, αλλά και ελλείψει μεγάλων επιστημονικών τομών, η καινοτομία έγινε μια υπόθεση συστηματικού σχεδιασμού, έρευνας και ανάπτυξης βιομηχανικών προϊόντων, που - στα γενικά τους χαρακτηριστικά - λίγο διέφεραν μεταξύ τους.

   Αυτό σήμερα αλλάζει με τον ολοένα αυξανόμενο αριθμό νέων τεχνολογιών: εκτυπωτές τριών διαστάσεων, λογισμικό, αισθητήρες, ηλεκτρικά στροφεία χαμηλού κόστους και, φυσικά, το διαδίκτυο. Σήμερα μιλάμε περισσότερο για "οικοσυστήματα καινοτομίας" και πολλές εφευρέσεις προέρχονται επίσης από μικρές ομάδες "αναπτυσσόντων" (développeurs), αλλά και από επιχειρήσεις που ξέρουν να συνεργάζονται μαζί τους. 

   ΕΡ: Υπάρχει κάποια εκτίμηση για το πόσοι περίπου εφευρέτες υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα; Πρέπει να θεωρούμε κάτι διαφορετικό την εφεύρεση από την καινοτομία;

   ΑΠ: Είναι δύσκολο να έχει κάποιος μια εκτίμηση του αριθμού των επιχειρήσεων ή των ατόμων που μπορούν να χαρακτηριστούν ως εφευρέτες. Τα τελευταία δέκα χρόνια είχαμε λίγο πάνω από 8.000 διπλώματα ευρεσιτεχνίας με αρχική κατάθεση στη χώρα μας, ωστόσο αρκετά από αυτά αφορούν παραρτήματα πολυεθνικών επιχειρήσεων.

   Σύμφωνα με τα συγκριτικά στοιχεία του Ευρωπαϊκού Γραφείου Πατεντών, η Ελλάδα κατατάσσεται σήμερα στην 45η θέση από πλευράς καταθετών. Καλύτερα από την Κύπρο (50ή), αλλά χειρότερα από την Πολωνία (23η) ή το Λιχτενστάιν (33ο).

   Γενικά, η κατοχύρωση δικαιωμάτων βιομηχανικής ιδιοκτησίας απαντάται σε κλάδους που έχουν ένα δυναμισμό, όπως είναι π.χ. ο ιατροφαρμακευτικός κλάδος στην Ελλάδα.

   Η καινοτομία σχετίζεται κυρίως με την παραγωγή νέων αξιών (χρήσης, ανταλλακτικών), ενώ η εφεύρεση κυρίως με την επινόηση νέων μηχανισμών, διεργασιών κ.ο.κ., που έχουν μια τεχνική αξία. Στην Ελλάδα η καινοτομία επικεντρώνεται κυρίως στην εμπορική δραστηριότητα καθαυτή (πχ. νέοι τρόποι προώθησης προϊόντων), η οποία σπάνια καλύπτεται από το πλαίσιο της βιομηχανικής ιδιοκτησίας.

   ΕΡ: Τι «φρενάρει» τις καινοτομίες στην Ελλάδα; Τι παραπάνω έχουν ή κάνουν άλλες χώρες;

   ΑΠ: Γενικά, μπορούμε να πούμε ότι η Ελλάδα δεν έχει μια παράδοση ανταγωνιστικότητας στο σχεδιασμό και στην παραγωγή τεχνολογιών και προϊόντων, αν και πάντα υπάρχουν εξαιρέσεις, όπως πχ. στον τομέα των ηλεκτρικών μηχανών και γεννητριών, στον τομέα της πληροφορικής, στα φαρμακευτικά προϊόντα κ.ά. Συνολικά όμως, τόσο οι ελληνικές επιχειρήσεις όσο και οι αγρότες αγοράζουν τα μηχανήματα και τα προϊόντα τους σε μεγάλο βαθμό από το εξωτερικό. Αυτό αντανακλάται και στη βιομηχανική ιδιοκτησία.

   Από εκεί και πέρα, θεωρώ ότι οι επιχειρήσεις, τόσο οι δημόσιες όσο και οι ιδιωτικές, έχουν υποχρέωση να επενδύσουν στην έρευνα, η οποία οδηγεί στις εφευρέσεις και, τελικά, στην καινοτομία. Οι δαπάνες για την έρευνα στην Ελλάδα όμως κινούνται στα ... όρια του στατιστικού λάθους (κάτω από 1% του ΑΕΠ). Την ίδια στιγμή, υπάρχουν χιλιάδες νέοι επιστήμονες, υψηλής κατάρτισης, που μένουν εκτός αγοράς εργασίας και μεταναστεύουν στο εξωτερικό...

   ΕΡ: Έχετε κάποιες ιδέες για το πώς θα μπορούσε να τονωθεί η κουλτούρα της καινοτομίας στη χώρα μας και η υλοποίησή της στην πράξη;

   ΑΠ: Η κουλτούρα μπορεί να τονωθεί, νομίζω, στο επίπεδο πρωτίστως της ...κουλτούρας. Στον τομέα του πολιτισμού θεωρώ ότι παράγονται νέα πράγματα. Επίσης υπάρχει και μια κουλτούρα καινοτομίας σε μια πληθώρα τεχνολογικών κοινοτήτων. Έπειτα, στις εκδηλώσεις που έχει κάνει ο ΟΒΙ το τελευταίο διάστημα, υπήρχε μεγάλη συμμετοχή από στελέχη επιχειρήσεων, ερευνητές και κρατικούς λειτουργούς.

   Αισθάνομαι ότι υπάρχει μια σημαντική διάθεση για μια αλλαγή νοοτροπίας στο επίπεδο του παραγωγικού μοντέλου, αλλά μια τέτοια αλλαγή παίρνει χρόνο. Στον ΟΒΙ προσπαθούμε να συμβάλουμε στην καλλιέργεια χώρων και κοινοτήτων καινοτομίας, που να επεξεργάζονται συλλογικά τρόπους για μια τέτοια μετάβαση.

   ΕΡ: Η κρίση στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια τι ρόλο έπαιξε στα διπλώματα ευρεσιτεχνίας;

   ΑΠ: Οι συνέπειες της κρίσης είναι πολύ ορατές. Το 2009 υπήρξε μια χρονιά που σημειώθηκε ραγδαία μείωση 10,4% των τίτλων βιομηχανικής ιδιοκτησίας σε σχέση με το 2008. Στη συνέχεια υπήρξε μια σταθερή αρνητική πορεία, με σημαντικότερες πτώσεις στα έτη 2012 (-6%) και 2014 (-6%).

   Οι τίτλοι της βιομηχανικής ιδιοκτησίας "έρχονται από τα έξω", με την έννοια ότι η συντριπτική πλειονότητα των τίτλων αυτών ανήκουν σε διεθνείς επιχειρήσεις, που κατοχυρώνουν τα δικαιώματά τους σε ευρωπαϊκό ή και παγκόσμιο επίπεδο κι έπειτα επιλέγουν αγορές όπου θα ισχύουν τα δικαιώματα αυτά. Τα στοιχεία του ΟΒΙ αντανακλούν έμμεσα το βαθμό στον οποίο ξένες καινοτόμες επιχειρήσεις επιλέγουν να κινηθούν στην ελληνική αγορά και ελάχιστα τις εφευρέσεις που συλλαμβάνονται στην Ελλάδα.

   Για το μέλλον, αυτό που μας ενδιαφέρει στον ΟΒΙ είναι να συμβάλουμε, ώστε το σύστημα της βιομηχανικής ιδιοκτησίας, τόσο όσον αφορά την κατοχύρωση αλλά και όσον αφορά τη διάχυση της γνώσης, να βοηθήσει τις ελληνικές επιχειρήσεις και τις ομάδες εφευρετών να προχωρήσουν στην καινοτομία.

   ΕΡ: Υπάρχει κάποιο μέγεθος που ευνοεί τη γέννηση καινοτομιών ή τελικά το μέγεθος δεν μετράει;

   ΑΠ: Γενικά, στο επίπεδο μιας οικονομίας, η καινοτομία είναι ξεκάθαρα ανάλογη της επένδυσης στην έρευνα. Συγκεκριμένα όμως, στο επίπεδο μιας επιχείρησης, η έρευνα χρειάζεται να συνδυαστεί με το σχεδιασμό προϊόντων ή τεχνολογιών για να μπορεί να δημιουργήσει νέες αξίες. Οι μικρές ομάδες αναπτυσσόντων είναι πολύ πιο ευέλικτες και ευρηματικές από τους μεγάλους οργανισμούς, ωστόσο οι τελευταίοι έχουν τους πόρους και μπορούν να οργανώσουν την εκμετάλλευση μιας καινοτομίας πολύ πιο αποτελεσματικά. Η καινοτομία προϋποθέτει και τον οργανωσιακό μετασχηματισμό, την αναδιάταξη των ιεραρχιών, κάτι που την κάνει πιο δυσάρεστη στην πράξη απ' ό,τι στα λόγια.

   ΕΡ: Σε ποιο βαθμό η τεχνολογική καινοτομία πρέπει να είναι «δουλειά» του κεντρικού κράτους, ειδικά στην Ελλάδα;

   ΑΠ: Προσωπικά πιστεύω ότι η τεχνολογική καινοτομία είναι μια διάσταση που αγγίζει και την ίδια τη λειτουργία του κράτους, π.χ. στο επίπεδο της μηχανοργάνωσης και του εξορθολογισμού. Έπειτα, το κράτος ελέγχει το θεσμικό πλαίσιο των δημόσιων επιχειρήσεων, που θα μπορούσαν να επενδύουν περισσότερα στην έρευνα.

   Ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη τεχνολογιών θα μπορούσε επίσης να είναι ένα κριτήριο επιλογής σε δημόσια έργα. Γνωρίζω, για παράδειγμα, ότι στο φετινό σχεδιασμό των ΕΣΠΑ λήφθηκε υπόψη και η διάσταση της βιομηχανικής ιδιοκτησίας.

   Από εκεί και πέρα, στο επίπεδο του σχεδιασμού για την καινοτομία, θεωρώ σημαντικό να δοθεί προτεραιότητα σε εγχειρήματα μικρού μεγέθους, που ανταποκρίνονται στις πραγματικές δυνατότητες της ελληνικής παραγωγής και που να διερευνούν έναν "ελληνικό τρόπο" για την τεχνολογική καινοτομία, παρά σε μεγάλα εγχειρήματα που ξεπερνούν κατά πολύ την ελληνική τεχνογνωσία και κινδυνεύουν να χρησιμοποιηθούν ελάχιστα στο μέλλον. Η καινοτομία δεν είναι όμως αποκλειστική υπόθεση του κράτους.

   ΕΡ: Ο αντίλογος στην προστασία της βιομηχανικής/πνευματικής ιδιοκτησίας είναι ότι «πνίγει» την καινοτομία. Ένα καθεστώς πιο ελεύθερης αξιοποίησης των εφευρέσεων και καινοτομιών μήπως θα ήταν πιο ωφέλιμο για την κοινωνία;

   ΑΠ: Εξ ορισμού, η βιομηχανική ιδιοκτησία εμποδίζει κάποιον άλλο από το να εκμεταλλευτεί τις δυνατότητες που δίνει μια εφεύρεση, είναι ένας τρόπος προστασίας μιας επένδυσης. Έπειτα, κυρίως μέσα από την επέκταση του διαδικτύου, εφευρέθηκαν και άλλοι τρόποι προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας, όπως το ελεύθερο λογισμικό ή τα commons. Αυτού του τύπου η πνευματική ιδιοκτησία αναφέρεται σε διασυνδεδεμένες κοινότητες αναπτυσσόντων (développeurs) τεχνολογιών, οι οποίοι επενδύουν κυρίως τον προσωπικό τους χρόνο και θέλουν να διαφυλάξουν αυτό που παράγεται από κοινού.

   Πιο πρόσφατα, έχουν προκύψει και υβριδικά μοντέλα. Συνολικά, θα έλεγα ότι το σύστημα της πνευματικής και της βιομηχανικής ιδιοκτησίας βρίσκεται σε ένα στάδιο μετασχηματισμού διεθνώς και καθένας οφείλει να δει ποιά στρατηγική τον συμφέρει καλύτερα. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, σε κάθε περίπτωση, το σύστημα είναι σχεδιασμένο για να διαδίδει την τεχνογνωσία στο δημόσιο χώρο και να μην παραμένει μυστική.

   ΕΡ: Χρειάζεται κάποιες αλλαγές, π.χ. μείωση κόστους, το σύστημα κατοχύρωσης της διανοητικής/βιομηχανικής ιδιοκτησίας στην Ελλάδα;

   ΑΠ: Σίγουρα αισθανόμαστε την ευθύνη της διαμόρφωσης εναλλακτικών προτάσεων σε θεσμικό επίπεδο, που να ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες συνθήκες της ελληνικής οικονομίας και που να λαμβάνουν υπόψη τους τους μετασχηματισμούς που έχουν υπάρξει διεθνώς. Το κόστος όμως δεν είναι το σημαντικότερο, αν σκεφτεί κανείς τα δικαιώματα που απολαμβάνουν οι εφευρέτες.

   Δεν είναι ανάγκη να κατοχυρώσει κάποιος ένα δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, αν δεν έχει επενδύσει σημαντικά. Υπάρχουν άλλοι τίτλοι, πιο φτηνοί, όπως το Πιστοποιητικό Υποδείγματος Χρησιμότητας (ΠΥΧ), που μπορούν να καλύψουν πολλές ανάγκες. Πέρα από τις δημόσιες εκδηλώσεις που συνδιοργανώνει με διάφορους φορείς, ο ΟΒΙ διαθέτει υπηρεσία "μιας στάσης", όπου το κοινό μπορεί να ενημερώνεται καθημερινά για τις διάφορες δυνατότητες που δίνουν οι τίτλοι βιομηχανικής ιδιοκτησίας και τις προϋποθέσεις απόκτησής τους.

   Παύλος Δρακόπουλος

© ΑΠΕ-ΜΠΕ ΑΕ. Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ΑΕ και παραχωρούνται σε συνδρομητές μόνον για συγκεκριμένη χρήση.